12tables.txt

DUODECIM TABULARUM LEGES
		 

		 
		 
	 
	
 

 DUODECIM TABULARUM LEGES 

 

 

 TABULA I 
 

 
Si in ius vocat, ito. Ni it, antestamino.
Igitur em capito. 

 
Si calvitur pedemve struit, manum endo
iacito.
 Si morbus aevitasve vitium escit,
iumentum dato.
 Si nolet, arceram ne sternito. 

 
Assiduo vindex assiduus esto.
 Proletario iam civi quis volet vindex
esto. 

 
nex . . . forti sanati . . . 

 
Rem ubi pacunt, orato. Ni pacunt, in
comitio aut in foro ante meridiem caussam coiciunto.
 Com peroranto ambo praesentes. Post
meridiem praesenti litem addicito. Si ambo praesentes,
 solis occasus suprema tempestas esto. 

 
vades . . . subvades . . . 

 
 TABULA II 

 

<Actor dicito:> ex sponsione te mihi
. . . dare oportere aio. Quando tu negas, te praetor iudicem sive arbitrum
postulo uti des.
 

 
. . . morbus sonticus . . . aut status
dies cum hoste . . . quid horum fuit unum iudici arbitrove reove, eo dies
diffissus esto. 

 
Cui testimonium defuerit, is tertiis
diebus ob portum obvagulatum ito. 

 
 TABULA III 
 

 
Aeris confessi rebusque iure iudicatis
XXX dies iusti sunto. 

 
Post deinde manus iniectio esto. In
ius ducito. Ni iudicatum facit aut quis endo eo in iure vindicit,
 secum ducito, vincito aut nervo aut
compedibus XV pondo, ne maiore aut si volet minore vincito.
 Si volet suo vivito, ni suo vivit,
qui eum vinctum habebit, libras faris endo dies dato. Si volet, plus dato. 

 
Tertiis nundinis partis secanto. Si
plus minusve secuerunt, se fraude esto adversus hostem aeterna auctoritas
<esto>. 

 
 (Aulus Gellius, 20 I 46: Erat autem ius interea paciscendi
ac nisi pacti forent habebantur in vinculis dies LX. Inter eos dies trinis
nundinis continuis ad praetorem in comitium producebantur, quantaeque pecuniae
iudicati essent, praedicabatur. Tertiis autem nundinis capite poenas dabant,aut
trans Tiberim peregre venum ibant.) 

 
 TABULA IV 
 

 
Si pater filium ter venum duit,
filius a patre liber esto. 

 
 TABULA V 
 

 
Uti legassit super pecunia tutelave
suae rei, ita ius esto. Si intestato moritur, cui suus heres nec escit,
adgnatus proximus familiam habeto. Si adgnatus nec escit, gentiles familiam
habento. 

 
 (Gaius I .155: Quibus testamento...tutor datus non
sit, iis lege XII [Tabularum] agnati sunt tutores.) 

 
Si furiosus escit, adgnatum gentiliumque
in eo pecuniaque eius potestas esto. . . . ast ei custos nec escit . . 

 
Ex ea familia . . . in eam familiam. 

 
 TABULA VI 
 

 
Cum nexum faciet mancipiumque,
uti lingua nuncupassit, ita ius esto. 

 
Si qui in iure manum conserunt tignum
iunctum aedibus vineave sei concapit ne solvito . . .. duplione . . . quandoque
sarpta, donec dempta erunt. 

 
 (Gaius, I, 111: Lege XII tabularum cautum est, ut si
qua nollet usu in manum mariti convenire, ea quotannis trinoctio abesset
atque eo modo cuiusque anni [usum] interrumperet.) 

 
 TABULA VII 
 

 
. . . ambitus . . . sestertius
pes . . . 

 
Si iurgant . . . tres arbitri . . . 

 
Viam muniunto: ni sam delapidassint,
qua volet iumento agito. 

 
Si aqua pluvia nocet . . . 

 
 TABULA VIII 
 

 
Qui malum carmen incantassit .
. . 

 
Si membrum rup<s>it, ni cum eo pacit,
talio esto. 

 
Manu fustive si os fregit libero, CCC
<assium>, si servo, CL <assium> poenam subito si iniuriam faxsit,
viginti quinque poenae <asses> sunto. 

 
. . . rup<s>it . . . sarcito. 

 
Qui fruges excantassit . . . neve alienam
segetem pellexeris . . . <capite>. . . si nox furtum faxsit, si occisit,
iure caesus esto. 

 
Luci . . . si se telo defendit, . .
. endoque plorato. 

 
Lance et licio <ito>. 

 
Si adorat furto, quod nec manifestum
erit . . ., <duplione damnum decidito>. 

 
Patronus si clienti fraudem fecerit,
sacer esto. 

 
Qui se sierit testarier libripensve
fuerit, ni testimonium fatiatur, inprobus intestabilisque esto. 

 
Si telum manu fugit magis quam iecit,
<arietem subicito>. 

 
 TABULA IX 
 

 
<privilegia ne inroganto.> 

 
<de capite civis nisi per maximum
comitiatum . . . ne ferunto.> 

 
 TABULA X 
 

 
Hominem mortuum in urbe ne sepelito
neve urito. 

 
. . . hoc plus ne facito: rogum ascea
ne polito. 

 
Mulieres genas ne radunto neve lessum
funeris ergo habento. 

 
Homine mortuo ne ossa legito, quo post
funus faciat. 

 
Qui coronam parit ipse pecuniave eius
honoris virtutisve ergoduitur ei . . . 

 
Neve aurum addito. At cui auro dentes
iuncti escunt. Ast in cum illo sepeliet uretve, se fraude esto.
 
 TABULA XI 

 
<conubia plebi cum patribus> 

 
 (Cicero. De Republica, II 36-37: Qui [Xviri] cum X
tabulas summa legum aequitate prudentiaque conscripsissent, in annum posterum
Xviros alios subrogaverunt...qui duabus tabulis iniquarum legum additis...conubia
haec illi ut ne plebei cum patribus essent, inhumanissima lege sanxerunt.) 

 
. . . dies intercalandi . . . 

 
. . . dies fasti . . . 

 
 TABULA XII 

 
Si servo furtum faxit noxiamve no<x>it. 

 
Si vindiciam falsam tulit, si velit
is . . . tor arbitros tris dato, eorum arbitrio . . . fructus duplione
damnum decidito.
 

 

 
 Ius Romanum The Latin Library The Classics Page