Laatste redactieslag voor openbare consultatie

docs/functionalspecification/config.js

@@ -1,6 +1,7 @@
 var respecConfig = {
   // => https://github.com/stichting-crow/respec/wiki
-  specStatus: "DRAFT",
+  specStatus: "CR",
+    // Please set "specStatus" to one of: "LD", "IR", "DRAFT", "DOC", "REG", "PFB", "NP", "WD", "CR", "PR", "OR", "DEF", "REPL", "RESC" of "RQR".
   shortName: "NLCS/functionalspecification",
   specType: "toelichting op het beoogd doel en de werking van de standaard", // vrije tekst, kleine letter
   imprint: "digigo",

docs/functionalspecification/h/0-samenvatting.md

@@ -14,3 +14,6 @@ Dit document sluit aan op de volgende documenten:
 <figcaption>Voorbeeld NLCS tekening</caption>
 </figure>
 
+<p><dfn data-lt="CAD-model|CAD-modellen">CAD-model</dfn> Een model in een CAD-applicatie met daarin een weergave van ruimtelijke objecten</p>
+
+<p><dfn data-lt="CAD-tekening|CAD-tekeningen">CAD-tekening</dfn> Een printbare weergave van het CAD-model met een kader en een titelblok met informatie over de tekening</p>

docs/functionalspecification/h/1.md

@@ -1,58 +1,40 @@
-# Inleiding
+# Doel standaard
 
-## Ontstaan van de standaard
-<p>Terwijl veel partijen in de bouw gaandeweg overstappen op het werken met BIM (Bouwwerk Informatie Modellen) en 3D modelleren, wordt er in de GWW-sector nog veel in 2D getekend. De verwachting is dat dit bij het plannen en realiseren van infrastructuur nog geruime tijd zo zal blijven. Ook wanneer het werken met een BIM gemeengoed zal zijn, zullen 2D tekeningen nodig blijven om bepaalde informatie over het project te representeren en uit te wisselen tussen de betrokken partijen. Tegenwoordig worden 2D tekeningen bijna allemaal digitaal vervaardigd. Hergebruik van bestaande CAD bestanden door diverse projectpartners zou de gewoonste zaak van de wereld moeten zijn. Maar in de praktijk hanteren veel partijen eigen systemen voor de opbouw van digitale tekeningen. Gevolg is dat hergebruik van CAD bestanden van de ene partij door de andere heel moeilijk is. 2D tekeningen worden hierdoor vaak meerdere keren opgebouwd. Dat is inefficiënt, leidt tot misverstanden en fouten en maakt extra controles noodzakelijk. CUR Bouw & Infra <a href="#footnote-1">[1]</a>  is daarom in 2007 een project gestart om te komen tot een eenduidig afsprakenstelsel voor tekenwerk in de GWW-sector: de “Nederlandse CAD Standaard voor de GWW-sector” of kortweg “NLCS” genaamd. De standaard ligt voor u. Het gaat om een “open” afsprakenstelsel, dat wil zeggen: systeemonafhankelijk en vrij toegankelijk voor iedereen die er gebruik van wil maken. Voor het gebruik van de standaard wordt slechts een kleine jaarlijkse vrijwillige bijdrage per werkplek gevraagd om de kosten voor het beheer en ontwikkeling te kunnen dekken.
+## Inleiding
+<p>Terwijl veel partijen in de bouw gaandeweg overstappen op het werken met BIM (Bouwwerk Informatie Modellen) en 3D modelleren, wordt er in de GWW-sector nog veel in 2D getekend. De verwachting is dat dit bij het plannen en realiseren van infrastructuur nog geruime tijd zo zal blijven. Ook wanneer het werken met een BIM gemeengoed zal zijn, zullen 2D tekeningen nodig blijven om bepaalde informatie over het project te representeren en uit te wisselen tussen de betrokken partijen. 
 
-Het initiatief voor de ontwikkeling van de NLCS komt van Rijkwaterstaat (RWS). Nadat RWS had besloten om projecten zoveel mogelijk op basis van geïntegreerde contracten aan te besteden (en dus geen eigen tekenwerk meer te doen), bleek dat CAD bestanden die zij kreeg geleverd door ingenieursbureaus en aannemers, zeer divers waren in opbouw. De tekeningen waren daardoor moeilijk uitwisselbaar en (her)bruikbaar. Er ontstond al snel de behoefte aan een nieuwe standaard voor alle partijen in de GWW-sector. Andere overheidsopdrachtgevers en grote ingenieursbureaus en aannemers bleken bereid om eigen interne standaarden, ervaringen en inzichten in te brengen bij de ontwikkeling van de NLCS. Het resultaat is een breed gedragen CAD-standaard, waarin de best practices van alle deelnemende organisaties en bedrijven zijn verwerkt. De standaard is anno 2016 volledig operationeel en wordt nog steeds verbeterd en uitgebreid.</p>
+## Doel
+NLCS zorgt voor meer eenheid in het tekenwerk. Opdrachtgevers in de openbare ruimte en infrastructuur besteden ontwerp- en tekenwerk vaak uit. Door opdrachtnemers gebruik te laten maken van NLCS ontstaat er meer eenheid in het tekenwerk, kunnen digitale tekeningen makkelijker worden uitgewisseld, hoeven tekeningen niet te worden hertekend, en zijn tekeningen 10 a 15 jaar na oplevering nog bruikbaar voor onderhoud en reconstructie. Ook voor opdrachtnemers is het handig dat alle opdrachtgevers dezelfde eisen stellen aan het tekenwerk en dat niet voor iedere opdrachtgever andere tekenafspraken gelden. 
 
-<p id="footnote-1">[1]  In 2013 is CUR Bouw & Infra, als onderdeel van CURNET, gefuseerd met SBR tot de nieuwe organisatie SBRCURnet. In 2018 werden de activiteiten betreffende grond-, weg- en waterbouw overgenomen door CROW en betreffende de gebouwde omgeving door kennisinstituut bouw- en installatietechniek ISSO.</p>
+NLCS is een “open” standaard, dat wil zeggen: systeemonafhankelijk en vrij toegankelijk voor iedereen die er gebruik van wil maken. NLCS staat op de Pas Toe of Leg Uit lijst van Forum Standaardisatie als verplichte standaard voor Nederlandse overheden en instellingen in de (semi) publieke sector. Voor (overheids-)opdrachtgevers is in dit verband met name de verbeterde informatie-uitwisseling met opdrachtnemers van ontwerp- bouw- en onderhoudsprojecten van belang.
 
 
-## Uitgangspunten NLCS
-
-### Objectgerichte laagnamen
-<p>Een belangrijk uitgangspunt voor NLCS is ‘objectgericht werken’. Dat houdt in dat de informatie die in een model wordt opgenomen, wordt gekoppeld aan de ‘objecten’ die in GWW-projecten een rol spelen. In de NLCS is dit opgelost door voor in principe ieder te onderscheiden object in de GWW-sector een afzonderlijke laagdefinitie op te nemen. Doel van de objectgerichte benadering is onder andere om met de NLCS een laagdrempelige opstap te creëren naar het werken met BIM.
-
-In sommige gevallen staan er meerdere objecttypen op één laag. Dit komt bijvoorbeeld voor bij de verkeersborden. De snelheidsborden staan op één laag. Dit leidt ertoe dat in het geval van snelheidsborden niet het objecttype te onderscheiden valt qua verschillende soorten borden. Deze keuze is gemaakt voor het gemak van tekenen: via de laag snel naar het juiste verkeersbord, in plaats van een reuzehoeveelheid borden doorzoeken. Ook omdat voor elke snelheid een ander symbool bestaat. Daarnaast geldt dat een verkeeskundige bij het gebruiken van het model een selectie zal willen maken per verkeersmaatregel, en dus alle snelheidsborden in samenhang wil beschouwen. De verschillende borden afzonderlijk van elkaar aan- en uit zetten is niet nodig.
-
-
-### 2D CAD
-Een tweede belangrijk uitgangspunt voor NLCS is, dat de standaard moet aansluiten op de gangbare CAD praktijk met de gangbare CAD applicaties. Die praktijk kenmerkt zich onder andere door een mechanisme van informatiescheiding door middel van een lagenstructuur. Verschillende brokjes informatie in een model worden van elkaar gescheiden door ze op te slaan in verschillende lagen. Informatiescheiding is noodzakelijk om hergebruik van de opgeslagen informatie mogelijk te maken, zonder gegevens opnieuw te moeten invoeren. Hergebruik van informatie betreft bijvoorbeeld het ‘automatisch’ bepalen van hoeveelheden uit een model, maar ook hergebruik van de CAD modellen bij latere onderhouds- en reconstructiewerkzaamheden. Voor (overheids-)opdrachtgevers is in dit verband met name de herbruikbaarheid van CAD modellen van projecten ‘as built’ relevant. Sinds 2011 schrijven daarom steeds meer overheidsopdrachtgevers de NLCS voor in hun projecten, per 25-05-2018 is dit verder bekrachtigd door opname op de Pas Toe of Leg Uit lijst van Forum Standaardisatie als verplichte standaard voor Nederlandse overheden en instellingen in de (semi) publieke sector. 
-
-
-### 3D CAD
-Bij 3D modelleren en BIM wordt een fundamenteel ander mechanisme van informatiescheiding gehanteerd. In een 3D model/BIM wordt informatie (data) in een databasestructuur direct gekoppeld aan de objecten waarop zij betrekking heeft. Ook uit een 3D-model kunnen en moeten vervolgens 2D-tekeningen worden gegenereerd. Door de verschillende mechanismen van informatiescheiding is het niet altijd mogelijk die 2D-tekeningen te laten voldoen aan de NLCS. Wanneer (overheids-)opdrachtgevers niettemin eisen dat alle tekeningen van een project as built moeten worden geleverd conform NLCS, kan dat een barrière opwerpen voor het gebruik van 3D modelleren en BIM. Dat is een ongewenste situatie. Daarom is besloten dat de NLCS niet geldt voor 2D tekeningen die worden gegenereerd uit een 3D model <a href="#footnote-2">[2]</a>  , mits de herbruikbaarheid van informatie in het kader van onderhoud en reconstructies op een andere wijze wordt gewaarborgd. Aanbevelingen hierover zijn opgenomen in de [Uitwisselafspraken](https://nl-digigo.github.io/NLCS/representations/#uitwisseling-van-3d-objectinformatie). 
-
-<p id="footnote-2">[2] Dit betreft met name 3D modellen van ‘Constructies’ (zie ook paragraaf 5.1.3). Voor civieltechnisch werk in de ‘Buitenruimte’ is het inmiddels goed mogelijk gebleken om op basis van 3D modellen 2D CAD tekeningen te genereren die volledig voldoen aan de NLCS. </p>
-
-
-### Use cases
+## Use cases
 Hieronder staat beschreven voor welke use cases NLCS geschikt is. 
 
-#### Bestaande situatie
+### Bestaande situatie
 NLCS is geschikt om de bestaande situatie op tekeningen weer te geven. 
 
-##### PDOK Thema stedelijk Water
-De mapping tussen NLCS (Nederlandse CAD Standaard) en het PDOK (Publieke Dienstverlening Op de Kaart) Thema Stedelijk Water kan worden gebruikt als hulpmiddel om de bestaande gegevens over stedelijk water uit te wisselen vanuit een GIS (Geografisch Informatiesysteem) naar een CAD (Computer-Aided Design) omgeving. Dit staat beschreven in de [Uitwisselafspraken](https://nl-digigo.github.io/NLCS/representations/)
+* De tabel met vergelijking tussen <abbr title="Nederlandse CAD Standaard">NLCS</abbr> en het <abbr title="Publieke Dienstverlening Op de Kaart">PDOK</abbr> Thema Stedelijk Water kan worden gebruikt als hulpmiddel om de bestaande gegevens over stedelijk water uit <abbr title="Geografisch Informatiesysteem">GIS</abbr> om te zetten naar een <abbr title="Computer-Aided Design">CAD</abbr> model. 
+* De tabel met vergelijking tussen NLCS en de <abbr title="Basiskaart Grootschalige Topografie">BGT</abbr> kan worden gebruikt als hulpmiddel om de bestaande objecten op de kaart uit GIS om te zetten naar een CAD model. 
+Meer informatie over deze vergelijkingen staat in de [Uitwisselafspraken](https://nl-digigo.github.io/NLCS/representations/).
 
-
-#### Planvorming
+### Planvorming
 In NLCS zitten de objecten die het mogelijk maken om vóór de ontwerpfase Planvormingstekeningen te maken, zoals verkavelings-, exploitatie-, maten- en inrichtingsplannen. Dit zijn plannen die gemeenten doorgaans maken voordat er sprake is projecten in de buitenruimte. 
 
-#### Ontwerp
+### Ontwerp
 NLCS is geschikt om ontwerp- en uitvoeringstekeningen te maken.
 
-#### Revisie
+### Revisie
 NLCS is geschikt om na uitvoering de op te leveren situatie (revisie) weer te geven.
 NLCS is nog niet geschikt om geautomatiseerd te herkennen welke objecten gemuteerd moeten worden in een beheersysteem. Hiervoor moeten extra afspraken gemaakt worden over het herkennen van bestaande, maar gemuteerde objecten in de tekening. 
 
-#### Aansluiting op BGT
+### Aansluiting op BGT
 Aan de ‘achterkant’ (na de oplevering van een bouwproject) is de mogelijkheid geschapen om een NLCS-model om te zetten naar bijvoorbeeld een GIS-bestand conform het IMGeo Protocol. Dit maakt het mogelijk om de nieuwe situatie na oplevering van een project in de buitenruimte direct in te voeren in de wettelijk verplichte BGT (Basiskaart Grootschalige Topografie). Hoe dit werkt staat in de [Uitwisselafspraken](https://nl-digigo.github.io/NLCS/representations/#nlcs-naar-gis-conform-imgeo).
 
 
-
 ## Implementatie
-De afspraken die samen de NLCS vormen, zullen slechts hun weg naar de praktijk vinden wanneer ze worden geïmplementeerd in en ondersteund door de CAD-applicaties die in de GWW-sector worden gebruikt. Daarom is de projectgroep van NLCS in een vroeg stadium het overleg gestart met de belangrijkste leveranciers van deze applicaties. Diverse leveranciers hebben hun 2D CAD-applicaties voor de GWW-sector aangepast voor de ondersteuning van NLCS.
+Diverse leveranciers hebben hun 2D CAD-applicaties voor de GWW-sector aangepast voor de ondersteuning van NLCS. Gebruikers kunnen dook zelf hun CAD-applicatie inrichten met NLCS lagen en representaties. 
 
 ## Roadmap naar de toekomst
 
@@ -67,7 +49,8 @@ De beheerorganisatie van NLCS wil deze ontwikkeling voortzetten en verankeren. D
 <figcaption>Groeipad NLCS standaard</caption>
 </figure>
 
-
+### DSGO
+NLCs wil passen binnen het <abbr title="Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving">DSGO</abbr> en sluit actief aan bij de ontwikkelingen die daarop plaatsvinden.